pH Meter คืออะไร ดูแลรักษาอย่างไรให้ถูกต้อง

pH Meter  คือ เครื่องมือทางไฟฟ้าที่ใช้วัด ค่าความเป็นกรดด่างของสารละลาย(ค่า pH) ซึ่งมีอยู่หลายประเภทตามการใช้งาน โดยหลักการวัดความต่างศักย์ (Potentiometer) ซึ่งประกอบด้วย 2 ส่วนคือ อิเล็กโทรด (Electrode) และเครื่องวัดศักย์ไฟฟ้า การใช้งานเครื่องมือวัดนี้ปกติแล้วไม่ได้ใช้แค่ในเฉพาะห้องทดลอง แต่ยังมีความสำคัญและมีการใช้งานในอีกหลากหลายอุตสาหกรรม เช่น อุตสาหกรรมอาหารและเครื่องดื่ม (ใช้สำหรับควบคุมความเป็นกรดในนม น้ำผลไม้ เบียร์) อุตสาหกรรมยา (ใช้สำหรับตรวจสอบค่า pH ของสารละลายเพื่อความปลอดภัย) และการบำบัดน้ำเสีย (ใช้เพื่อควบคุมค่าความเป็นกรดด่างในน้ำก่อนปล่อยออกสู่สภาพแวดล้อม) ดังนั้นการเลือกและดูแลรักษาเครื่องมือวัด pH Meter อย่างถูกต้องจึงมีผลต่อคุณภาพสินค้าและการผ่านมาตรฐานการผลิตตามกำหนดของมอก.อีกด้วย

การบำรุงรักษาเครื่อง pH Meter 

ส่วนที่สำคัญและจะต้องบำรุงรักษานั่นก็คือ pH Electrode (หัว Probe วัดค่า) ซึ่งเป็นส่วนสำคัญที่ส่งผลให้การวัดมีความถูกต้องแม่นยำและสามารถใช้งานได้ยาวนานขึ้นถ้ามีการบำรุงรักษาที่ถูกวิธี
การบำรุงรักษาควรปฏิบัติดังนี้

1. ก่อนการใช้งาน ควรทำความสะอาด  pH Electrode ด้วยน้ำกลั่นหรือน้ำที่ปราศจาก Ion  และแช่ pH Electrode ในสารละลาย หรือ Buffer Solution
   สิ่งที่ควรระวัง – ห้ามนำ pH Electrode แช่ในน้ำกลั่นหรือน้ำบริสุทธิ์นานๆเนื่องจากจะทำให้ Glass Membrane เสียหาย
2. การใช้งาน ล้าง pH Electrode ด้วยน้ำกลั่นก่อนและหลังการวัดตัวอย่าง แล้วซับด้วยกระดาษอ่อนนุ่ม หรือสำลี
   สิ่งที่ควรระวัง – ห้ามถู  Glass Membrane แรงๆเนื่องจากจะทำให้เกิดไฟฟ้าสถิตที่จะรบกวนการวัดในครั้งต่อไป
3. การเก็บรักษา ควรเก็บ pH Electrode แช่ในสารละลาย KCL 3 M (โพแทสเซียมคลอไรด์เข้มข้น 3 โมลาร์) และทำความสะอาดเครื่องหลังใช้งาน
   สิ่งที่ควรระวัง – ห้ามแช่ pH Electrode ในน้ำกลั่น และห้ามปล่อยให้ pH Electrode  แห้ง

(เนื่องจาก Glass Membrane จะสูญเสียความไวต่อการตอบสนอง (Response Time) และอาจเกิดการเสียหายถาวร ที่ถูกคือควรเก็บในสารละลาย KCl ตามความเข้มข้นที่ผู้ผลิตกำหนด ไม่ควรเก็บในน้ำกลั่นหรือน้ำประปา เพราะจะทำให้ ion ภายใน Electrode สูญเสียสมดุลและเกิด Diffusion ออกมาได้)

นอกจากเรื่องทำความสะอาดแล้วอีกหนึ่งเรื่องที่สามารถทำให้เครื่องมือวัดสามารถใช้งานและให้ค่าได้อย่างถูกต้อง คือ การสอบเทียบเครื่องมือวัด (Calibration) เพื่อยืนยันว่าค่าที่วัดได้ยังตรงกับค่ามาตรฐาน ทั่วไปแล้วการสอบเทียบมักทำโดยครอบคลุมทุกช่วงการวัด หากไม่ได้สอบเทียบบ่อยครั้ง ค่า Slope และ Offset ของ Electrode อาจเพี้ยน ทำให้ผลการวัดคลาดเคลื่อน ซึ่งมีผลกระทบต่อกระบวนการผลิตและการวิจัยโดยตรง

ห้องปฏิบัติการสอบเทียบที่ได้รับการรับรอง ISO/IEC 17025 จะสอบเทียบโดยมีการควบคุมอุณหภูมิและความชื้นระหว่างการสอบเทียบ รวมถึงบันทึกผลลัพธ์ให้สามารถตรวจสอบย้อนกลับถึงมาตรฐานสากลได้ สิ่งนี้ทำให้ผู้ใช้งานมั่นใจว่าค่าที่อ่านได้มีความถูกต้องและน่าเชื่อถือ ซึ่งเป็นสิ่งที่หลายอุตสาหกรรม เช่น ยา อาหาร และสิ่งแวดล้อม ต้องใช้ในการผ่านมาตรฐานการตรวจสอบจากหน่วยงานกำกับดูแล ซึ่งทาง CLC มีบริการในการสอบเทียบ pH Meter ที่ได้มาตรฐานการรับรอง สมอ.และ ANAB ทำให้มั่นใจได้ถึงมาตรฐานการวัด โดยสามารถอ่านเพิ่มเติมเกี่ยวกับ วิธีการสอบเทียบ  pH  (pH Meter Calibration) ได้ที่นี่

ข้อปฏิบัติเมื่อส่งเครื่อง pH Meter มาสอบเทียบกับ Calibration Laboratory

1. ห่อหุ้ม pH Electrode รวมถึงตัวเครื่อง ด้วยแผ่นกันกระแทกเพื่อป้องกันเครื่องมือกระแทกขณะขนส่ง
2. แช่หัว pH Electrode ในกระปุกที่มีสารละลาย KCL ห้ามปล่อยให้หัว pH Electrode แห้ง

 

การใช้งาน pH meter

ก่อนใช้งาน

          ให้ความสำคัญกับเรื่องความสะอาดและความชื้นของหัววัดก่อนเสมอ ล้างหัววัดด้วยน้ำที่ปราศจากไอออน จากนั้นซับน้ำออกอย่างนุ่มนวลพอหมาด เพื่อไม่ให้หยดน้ำไปเจือจางตัวอย่างที่กำลังจะวัด จากนั้นเปิดฝาครอบหัววัดแล้วดูให้แน่ใจว่าสารละลายที่ใช้เก็บรักษายังท่วมปลายหัวแก้วและช่องไหลของสารอ้างอิงอยู่ครบ หากเห็นว่าแห้งหรือระดับลดลงให้เติมสารละลายเก็บรักษาที่ทำจากโพแทสเซียมคลอไรด์ความเข้มข้น 3 โมลาร์จนท่วมปลายหัวทันที

          กรณีที่ถ้าเคยปล่อยหัววัดให้แห้งมาช่วงหนึ่งแล้ว อย่าเพิ่งใช้งานทันที เนื่องจากต้องคืนสภาพหัววัดด้วยการแช่ในน้ำประปาที่สะอาดหรือสารละลายกรดอ่อนอย่างน้อย 1-2 วันเต็ม เพื่อให้ชั้นเจลบนแก้วกลับมาทำงานได้ตามปกติ แล้วค่อยนำไปใช้งาน

การใช้งาน

          การตั้งค่าอุณหภูมิของเครื่องควรตั้งให้ตรงกับอุณหภูมิจริงของตัวอย่างที่กำลังวัด ในระหว่างที่ทำการวัดให้คนตัวอย่างช้าๆและสม่ำเสมอ วางหัววัดนิ่ง รอจนค่าบนหน้าจอคงที่แล้วค่อยอ่านค่า  หากต้องวัดหลายตัวอย่างแบบต่อเนื่อง ห้ามลืมล้างหัววัดระหว่างตัวอย่างเพราะคราบจากตัวอย่างก่อนหน้าจะทำให้ค่าของตัวอย่างถัดไปเกิดการเพี้ยนได้ง่าย กรณีที่เมื่อเห็นตัวเลขไม่นิ่งในตัวอย่างที่นำน้ำไฟฟ้าได้น้อย ให้เพิ่มเวลาในการรอให้เสถียร และชดเชยอุณหภูมิอีกครั้ง

          หลังวัดเสร็จ ไม่ควรปล่อยให้หัววัดแห้ง ควรล้างด้วยน้ำที่ไม่มีไอออนแล้วเก็บแช่ในสารละลายโพแทสเซียมคลอไรด์ความเข้มข้น 3 M ทุกครั้ง ไม่แช่ในน้ำกลั่นและหลีกเลี่ยงการทิ้งหัววัดไว้โดยไม่มีของเหลวคลุมปลาย probe หากต้องการพักการวัดในระยะเวลาช่วงสั้นๆระหว่างตัวอย่าง สามารถแช่หัววัดในสารละลาย Buffer ที่มีค่ากลาง(Neutral) อย่างน้ำบริสุทธิ์ (pH 7) หรือ ค่ากรด(Acidic) เช่น น้ำส้มสายชูเจือจาง (pH 4) เพื่อให้ปลายหัวคงความชื้นได้ แต่วิธีนี้ไม่ควรใช้เป็นการเก็บรักษาในระยะยาว

 

 

Ref.

GWB Tuoteluettelo

Hach Mena

Hamilton Company

Thermo Fisher Scientific

GWB Tuoteluettelo

Hach Mena

 

 

MKS

 

 

 

ขอใบเสนอราคา  ติดต่อเรา

พูดคุยกับเรา

บริการสอบเทียบเครื่องมือวัด  ซื้อเครื่องมือวัด